Powołanie do spadku wynika albo z ustawy albo z testamentu. W polskim prawie spadkowym pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym ma testament. Testament jest to rozporządzanie własnym majątkiem na wypadek śmierci, jest to jedyna czynność prawna, która wywołuje skutki po śmierci. Testament może sporządzić tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament należy sporządzić osobiście, nie można sporządzić testamentu przez przedstawiciela. Testament może obejmować rozporządzenie tylko jednego spadkodawcy czyli nie można sporządzać testamentów wspólnych. Kodeks Cywilny przewiduje określone formy sporządzenia testamentu.
W każdej chwili spadkodawca może odwołać cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Należy wtedy sporządzić nowy testament. W wypadku kiedy spadkodawca nie zaznaczył, że odwołuje „stary” testament, odwołaniu ulegają tylko te postanowienia, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. Należy pamiętać, że wszystkie formy testamentu są równe czyli testament własnoręczny może odwoływać testament potwierdzony notarialnie.
Istnieją przypadki, że sporządzony testament jest nieważny. Dzieje się to gdy został sporządzony:
• w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenia woli,
• pod wpływem błędu uzasadnionego przypuszczeniem, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
• pod wpływem groźby.
Na powyższe przyczyny nieważności testamentu nie możemy się jednak powołać po upływie 3 lat od dnia, w którym, osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat 10 od otwarcia spadku.
Rozróżnia się kilka rodzajów testamentów:
1. Testamenty zwykłe
• testament własnoręczny
• testament notarialny
• testament allograficzny (sporządzony ustnie w obecności dwóch świadków wobec wójta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy, urzędnika stanu cywilnego). Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia.
2. Testamenty szczególne
• testament ustny (gdy istnieje obawa rychłej śmierci),
• testament podróżny (sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym),
• testament wojskowy (można sporządzić tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli).
Autor: Barbara Bartkowiak